Η Valeria Fedyakina, γνωστή στα social media ως “Bitmama”, κατάφερες με τις εντυπωσιακές αναρτήσεις της και τις υποσχέσεις εύκολα κέρδη να εξαπατήσει χιλιάδες, πίσω όμως από τα λαμπερά stories, κρυβόταν ένα καλοστημένο Ponzi scheme που πήρε σκοτεινές προεκτάσεις, αφού μέρος των χρημάτων από τα κρυπτονομισματα φέρεται να κατέληξε στην εμπόλεμη Ουκρανία. Έτσι, από crypto γκουρού του Instagram, η Bitmama κατέληξε καταδικασμένη σε 7 χρόνια φυλάκιση και μπλεγμένη σε ένα από τα πιο περίπλοκα σκάνδαλα της εποχής της.
Από Instagram Star στη φυλακή
Μόλις 24 ετών, η Βαλέρια Φεντιακίνα, ή αλλιώς “Bitmama”, κατάφερε να συνδέσει το όνομά της με τα κρυπτονομισματα. Με ένα Instagram γεμάτο φωτογραφίες από πολυτελή αυτοκίνητα, ταξίδια εξωτικά και ατάκες εμπνευσμένες από το bitcoin, έφτιαξε την εικόνα μιας επιτυχημένης crypto επιχειρηματία. Χιλιάδες followers την ακολούθησαν, πολλοί την εμπιστεύτηκαν, και εκατοντάδες από αυτούς έβαλαν τα χρήματά τους σε “σίγουρες” αποδόσεις.
Πίσω όμως από τα λαμπερά posts, η πραγματικότητα ήταν άλλη. Από τον Ιούλιο μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2023, η Bitmama φέρεται να εξαπάτησε Ρώσους επενδυτές αποσπώντας συνολικά πάνω από 2,2 δισεκατομμύρια ρούβλια, σχεδόν 21 εκατομμύρια δολάρια. Το σχέδιό της ήταν ένα κλασικό Ponzi scheme: τα χρήματα των νεοεισερχόμενων χρηματοδοτούσαν τους “ψεύτικους” κερδισμένους, δημιουργώντας την ψευδαίσθηση ότι όλα λειτουργούσαν τέλεια.
Όταν η απάτη άρχισε να φανερώνεται, η Βαλέρια προσπάθησε να διαφύγει από τη Ρωσία, όμως συνελήφθη. Έκτοτε βρίσκεται προφυλακισμένη και κατά τη διάρκεια της κράτησής της, έφερε στον κόσμο ένα παιδί.
Όταν τα κρυπτονομισματα γίνονται όπλο
Η υπόθεση απέκτησε και γεωπολιτική διάσταση όταν οι Ρώσοι εισαγγελείς αποκάλυψαν ότι μέρος των χρημάτων που συγκέντρωσε η Bitmama κατευθύνθηκε προς τη στήριξη του ουκρανικού στρατού. Αν αυτή η πληροφορία ευσταθεί, τότε η Βαλέρια δεν είναι απλώς μια influencer που εξαπάτησε το κοινό της, είναι εμπλεκόμενη στη χρηματοδότηση του ρωσο-ουκρανικού πολέμου.
Το ρωσικό δικαστήριο έδωσε ιδιαίτερο βάρος στη γεωπολιτική διάσταση της υπόθεσης. Το ότι κρυπτοχρήμα από ρωσικούς λογαριασμούς μπορεί να κατέληξε να στηρίζει την αντίπαλη πλευρά στον πόλεμο, κρίθηκε επιβαρυντικό στοιχείο και αυτός ήταν ένας από τους λόγους που της επιβλήθηκε η ποινή των 7 χρόνων κάθειρξης σε ποινική αποικία.
Πέρα από την τιμωρία ενός προσώπου, το κράτος, με την απόφαση αυτή έδειξε ότι τέτοια εγκλήματα δεν αντιμετωπίζονται πια με επιείκεια, ειδικά όταν τα χρήματα του λαού ενδέχεται να χρησιμοποιούνται σε διεθνείς συγκρούσεις.
Κρυπτονομισματα χωρίς κανόνες
Η υπόθεση Bitmama φέρνει στην επιφάνεια τα σοβαρά προβλήματα διαφάνειας και ασφάλειας στον κόσμο των κρυπτονομισμάτων. Παρόλο που το Bitcoin και τα υπόλοιπα ψηφιακά assets υπόσχονται καινοτομία, ταχύτητα και οικονομική ελευθερία, η απουσία ισχυρών κανονιστικών πλαισίων τα κάνει ιδιαίτερα ελκυστικά για απατεώνες. Η υπόθεση της Βαλέριας Φεντιακίνα δείχνει ξεκάθαρα πόσο εύκολα μια εντυπωσιακή Instagram περσόνα μπορεί να εκμεταλλευτεί το hype και να μετατραπεί σε μοχλό χειραγώγησης, αποσπώντας εκατομμύρια από ανυποψίαστους πολίτες.
Αυτό που σοκάρει ακόμη περισσότερο είναι η γεωπολιτική διάσταση που πήρε η υπόθεση. Η ευκολία με την οποία τεράστια χρηματικά ποσά μπορούν να διακινηθούν ανώνυμα και διασυνοριακά μέσα από τα κρυπτονομισματα είναι απίστευτη. Μια επένδυση που ξεκινά με ένα DM ή ένα story στο Instagram μπορεί τελικά να καταλήξει σε χρηματοδότηση στρατιωτικών επιχειρήσεων, χωρίς κανένας να το αντιληφθεί εγκαίρως.
Τέλος, οι επενδυτές πρέπει να είναι πλέον εξαιρετικά προσεκτικοί. Η ιστορία της Bitmama είναι ένα απόδειξη, ότι αν κάτι φαίνεται πολύ καλό για να είναι αληθινό, πιθανότατα δεν είναι. Η εμπιστοσύνη σε μια προσωπικότητα του διαδικτύου δεν είναι επαρκής βάση για οικονομικές αποφάσεις και αυτό ισχύει ακόμη περισσότερο όταν τα χρήματα κινούνται σε unregulated αγορές.
